Zegary słoneczne.

"Historia pomiaru czasu" dzisiaj zegary słoneczne.

Początki historii chronometrii wyznaczają urządzenia do pomiaru czasu bez przekładni, nazywane dziś potocznie zegarami prymitywnymi. Zasady, według których mierzą one czas opierają się na wzajemnych relacjach światła słonecznego i cienia (w zegarach słonecznych) lub na pomiarze przepływu różnych substancji (w klepsydrach i przepływomierzach) lub na mierzalnej szybkości spalania - palenie substancji (w zegarach ogniowych lub kadzidełkach). Wszystkie te prymitywne formy mierzenia czasu, bez względu na to, jak bardzo były pomysłowe, miały znaczne wady zarówno w działaniu, jak i uzyskiwanych wynikach, mimo że zostały rozwinięte do granic swoich możliwości.

Zegary słoneczne.
Nikt nie wie, kiedy, gdzie i kto pierwszy
wpadł na pomysł umieszczenia patyka w ziemi w celu zmierzenia upływu czasu na podstawie zmian długości i kierunku jego cienia spowodowanych zmianą pozycji słońca, ale z pewnością było to tysiące lat temu. Wiemy, że zegary słoneczne istniały w Egipcie i Babilonie niezależnie od siebie, ale mniej więcej w tym samym czasie, około 3000 lat przed narodzinami Chrystusa. W I wieku p.n.e. rzymski architekt Marek Witruwiusz Pollio pisał o zegarach słonecznych i ich budowie w świecie starożytnym. W tym czasie prosty kij wbity w ziemię nie był już uważany za odpowiedni, ponieważ jeśli jest on ustawiony pionowo, a tarcza poziomo, uzyskana krzywa jest zbyt skomplikowana, a ponadto zmienia się praktycznie z dnia na dzień i od miesiąca do miesiąca. Pollio pisze: „Mówi się, że zegar słoneczny w kształcie półkuli z wypolerowanego bloku kamienia, wycięty zgodnie z lokalnym nachyleniem osi Ziemi, wynalazł Berosos Chaldejczyk. Arystarchos z Samos wynalazł zegar słoneczny w kształcie talerza lub półkuli oraz w formie poziomej tarczy, a astronom Eudoxos skonstruował tarczę z siatką przypominającą pajęczynę. Inni twierdzili jednak, że wynalazcą tej tarczy był Apoloniusz”. Pionowy kij, który rzucał cień, był znany jako gnomon. Inne zegary słoneczne zostały zbudowane ze skośnych drążków (polo) lub ze skośnymi tarczami. Zarówno tarcze poziome, jak i pionowe wymagały, oprócz godziny, licznych kresek wskazujących na tarczy miesiące i dni. Rosnący zasób doświadczenia i nowe obliczenia sprawiły, że poprawiła się dokładność zegarów słonecznych. Stały się one nie tylko dokładniejsze, ale obejmowały również duże obszary. Równocześnie jednak ludzie pragnęli precyzyjnych tarcz zegarów słonecznych, które byłyby na tyle małe i wygodne, że można je było nosić przy sobie, aby mogły wskazywać czas, gdziekolwiek się znajdują. Powstała obszerna literatura dotycząca budowy zegarów słonecznych, oferująca wiele pomysłowych rozwiązań i równie wiele różnych form zegarów słonecznych. Zegary słoneczne mogły osiągnąć stosunkowo wysoki stopień precyzji. Zegary z przekładnią ustawiano według zegarów słonecznych jeszcze w XIX wieku, ponieważ nawet w tak późnym okresie ich działanie często pozostawiało wiele do życzenia. Problem z zegarami słonecznymi polegał na ich zależności od światła słonecznego. To zdumiewające, że były w stanie tak długo konkurować z zegarami z przekładnią, były budowane i używane aż do XIX wieku. Dziś zegary słoneczne też są popularne, ale teraz jako elementy dekoracyjne na budynkach oraz w parkach i ogrodach.