Zegary renesansowe

 "Historia pomiaru czasu"
Zegary renesansowe

Powstanie przenośnych zegarów z przekładnią wywarło ogromny wpływ na postęp technologiczny w zegarmistrzostwie. Dało nam to dzieła sztuki o wyjątkowej jakości.  Kultura renesansu odnowiła zainteresowanie nauką i sztuką, a ostatecznie doprowadziła również do powstania bardziej praktycznych, precyzyjnych i pięknych urządzeń do pomiaru czasu. Wkrótce pragnienie, aby zegary były mniejsze, bardziej przenośne i przyjazne dla użytkownika, zachęciło w XV wieku do stworzenia zegara sprężynowego, a w następstwie również zegarka. Jednak o zegarkach będzie mowa następnym razem. Mniejsze zegary stołowe i puszkowe około 1500 roku były wyposażone jeszcze w stosunkowo grube mechanizmy żelazne.  W przeciwieństwie do gotyckich zegarów konsolowych były one jednak napędzane sprężyną, a zarówno koła, jak i tarcza były ułożone poziomo. Mechanizmy bicia i budziki, które miały wkrótce zostać dodane, zostały umieszczone jeden nad drugim w mechanizmach płytowych. W rezultacie powstał kształt wielopoziomowego mechanizmu, który można znaleźć zwłaszcza we wczesnych zegarach francuskich. Od połowy XVI wieku mechanizmy coraz częściej wykonywano z mosiądzu. W tym czasie również części mechanizmu były ozdobione rycinami, ażurami i złoceniami. Od 1550 roku zegar wieżyczkowy jest najwybitniejszą formą wśród zegarów renesansowych. W ośrodkach zegarmistrzowskich, zwłaszcza w Norymberdze, którą w roli wiodącej zastąpił Augsburg, ale także w innych miastach, jak Strasburg czy Ulm, zaczynały się już seryjne produkcje wspaniałych egzemplarzy. Najważniejszym dostawcą dla całej Europy w okresie późnego renesansu był Augsburg. Augsburskie zegary wieżyczkowe znacznie różnią się od bardzo wczesnych zegarów francuskich, są delikatniejsze i zazwyczaj posiadają mechanizm wielostopniowy. Mechanizmy nieco większych zegarów z Augsburga są ułożone pionowo, podobnie jak zegary żelazne. Mechanizmy z płytami pojawiły się później, szczególnie w przypadku bardziej skomplikowanych zegarów. Różne mechanizmy chodzące, bijące, alarmowe nie są już wtedy budowane jeden za drugim, ale obok siebie, jeden przy drugim między płytami, przesuniętymi względem siebie pod kątem prostym. Wraz z zegarem wieżyczkowym pojawia się nowy typ zegara w ogólnej strukturze, jak również w szczegółach, będący wynikiem syntezy późnogotyckiego zegara żelaznego i włosko-francuskiego zegara renesansowego.  Oprócz zegarów puszkowych i wieżyczkowych wykonuje się zegary ozdobne i ceremonialne we wszystkich możliwych formach, takich jak zegary monstrancyjne, zegary krucyfiksowe, zegary astronomiczne lub zegary automaty. Wzornictwo obudów i dekoracji mechanizmów jest szczególnie bogate we wspaniałych zegarach Jeremiasa Metzkera czy pracach złotniczych Wenzela Jamnitzera i znajduje swój szczyt w projekcie zegara stołowego autorstwa Simona Grafa z Lipska, 1663 r. Mechaniczny zegar renesansowy jest jednym z niewątpliwych osiągnięć tej epoki.