WYCHWYT NOŻYCOWY

 WYCHWYT NOŻYCOWY

Wychwyt nożycowy został wynaleziony w Paryżu w 1741 roku przez francuskiego zegarmistrza Louisa Amanta, dlatego też często jest nazywany wychwytem Amanta, albo przez Niemców wychwytem Mannhardta, na cześć monachijskiego zegarmistrza Johanna Mannhardta, który go ulepszył i używał w wielu zegarach wieżowych. W wychwycie Mannhardta nie ma kotwicy i widełek, przenoszenie impulsu na wahadło odbywa się bezpośrednio, ponieważ palety przykręcone są wprost do pręta wahadła. W ten sposób unika się drgań i sprężynowania kotwicy.
W przeciwieństwie do zwykłego wychwytu kotwiącego, w wychwycie nożycowym koło wychwytowe nie ma zębów, lecz stalowe kołki rozmieszczone równolegle do osi, w którą zaczepia się kotwica. Kotwica ma kształt nożyc i jest połączona z wahadłem.  Projekt został ulepszony w 1753 roku przez Jeana André Lepaute'a poprzez spiłowanie pierwotnie okrągłych stalowych kołków płasko po jednej stronie, wydłużenie ramion kotwicy i zwiększenie odległości środkowej między kołem wychwytowym a kotwicą, dzięki czemu spad został zmniejszony do minimum. Wychwyt nożycowy należy do wychwytów spoczynkowych, gdyż kołki koła wychwytowego, działające na palety, spoczywają po drodze na powierzchni spoczynku, ułożonej współśrodkowo z osią obrotu kotwicy. Kołek dopóty spoczywa na powierzchni spoczynku, dopóki paleta nie przesunie się pod nim aż do krawędzi wzniosu, wówczas bowiem kołek działa już napędzająco. Wznios podzielony jest między paletę i kołek. Na palecie wznios jest podobny do wzniosów w innych wychwytach spoczynkowych. Na kołku zaś wznios znajduje się na półokrągłej jego części, jest więc jakby przedłużeniem wzniosu palety, gdyż działa wówczas, gdy przesuwa się po tym właśnie wzniosie. Wychwyt nożycowy działa płynnie i wymaga niewielkiego momentu obrotowego. Stosowano go we Francji, m.in. od 1800 r. na zegarach Comtoise, gdzie potrafił pod względem dokładności przewyższyć wychwyty wrzecionowe i hakowe. Wychwyt nożycowy był też bardzo często montowany w zegarach wieżowych, gdzie charakteryzuje się solidną, prostą konstrukcją i dużą dokładnością. Dużym plusem jest też łatwość wykonania tak dużego koła wychwytowego, jak jest potrzebne w zegarach wieżowych, co przy innych wychwytach kotwicowych jest dużo trudniejsze.