Panerai RADIOMIR i LUMINOR

 

PONADCZASOWE HISTORIE
KULTOWE ZEGARKI

Panerai RADIOMIR i LUMINOR

Historia Panerai rozpoczęła się w 1860 roku, kiedy Giovanni Panerai otworzył mały sklep z zegarkami na Ponte alle Grazie nad rzeką Arno. Most został zniszczony w 1944 roku przez wycofujących się Niemców, ale na oryginalnym XIII-wiecznym moście – w tamtym czasie najstarszym i najdłuższym mostem we Florencji – znajdowały się małe sklepy, podobnie jak dzisiejszy Ponte Vecchio. Orologeria Giovanniego była pierwszym sklepem z zegarkami i zegarkami we Florencji, sprzedającym importowane szwajcarskie zegarki kieszonkowe. Jako dostawcy najlepszych szwajcarskich marek zegarków, potomkowie Giovanniego, Guido i Giuseppe Panerai, osiągnęli sukces, gdy włoska Regia Marina, czyli Royal Navy (1861-1946), skontaktowała się z nimi w sprawie sprzedaży precyzyjnych zegarków kieszonkowych i chronografów, z których wiele zostało zmodyfikowanych przez firmę Panerai, tak aby spełniały wymagania Marynarki Wojennej. Na początku I wojny światowej Panerai produkowała wyrafinowane, precyzyjne instrumenty na zamówienie dla włoskiej marynarki wojennej. Genialny przełom był tuż za rogiem, a decyzja o połączeniu Radiomiru, świetlistej substancji radioaktywnej świecącej w ciemności, na przykład z celownikiem, umożliwiła strzelanie z broni w całkowitej ciemności. Luminescencja była kluczem do sukcesu, a firma Panerai była w stanie przyćmić swoich rywali dzięki zastosowaniu pasty Radiomir w swoich precyzyjnych instrumentach, podświetlanych licznikach czasu dla detonatorów, podwodnych nadgarstkowych głębokościomierzach, nadgarstkowych kompasach i latarkach. Nazwa Radiomir pochodzi od radu, jednej z najbardziej radioaktywnych substancji chemicznych w układzie okresowym, i został odkryty przez laureatkę Nagrody Nobla, Marię Curie, która zmarła z powodu jego śmiertelnych skutków ubocznych. Zaletą Radiomiru, czyli nazwy opatentowanej przez Panerai dla mieszanki bromku radu i siarczku cynku w 1916 roku, była jego doskonała luminescencja i zdolność świecenia w najciemniejszych i najbardziej wilgotnych wodach. Używając luminescencyjnych podwodnych instrumentów Panerai, w 1918 roku włoscy komandosi Rossetti i Paolucci byli w stanie sterować zmodyfikowaną torpedą,  znaną jako pijawka i zatopić austriacki pancernik SMS Viribus Unitis, podkładając minę skałopodobną na kadłubie statku. W nocy jasność Radiomira była tak intensywna, że komandosi smarowali tarcze błotem lub wodorostami, aby uniknąć wykrycia. Sukces tych tajnych misji był taki, że w 1935 roku włoska Królewska Marynarka Wojenna poprosiła firmę Panerai o opracowanie wodoodpornych i świecących zegarków męskich. Specyfikacja była taka, że zegarek miał mieć dużą tarczę i być doskonale czytelny nawet w najbardziej niesprzyjających warunkach, w tym w błotnistych wodach portowych. W 1936 roku wśród komandosów płetwonurków rozdano 10 prototypów zegarka Panerai Radiomir, który stał się tym samym pierwszym w historii profesjonalnym podwodnym zegarkiem wojskowym. Tym, co szczególnie interesuje fanatyków zegarków, jest fakt, że mechanizm i koperta zostały powierzone przez Panerai do wykonania firmie Rolex. Jako wynalazca pierwszego na świecie cywilnego wodoszczelnego zegarka w 1926 roku, firma Rolex dysponowała technologicznym zapleczem potrzebnym do takiej produkcji. Archiwa historyczne Marynarki Wojennej odnotowują, że w 1935 roku Giuseppe Panerai zlecił do przeprowadzenia testów technicznych kilka odpowiednio opracowanych prototypów. Gdy na horyzoncie pojawiała się II wojna światowa, firma Panerai opracowała legendarny obecnie model Ref.2533, w którym zastosowano rozpoznawalną wodoodporną kopertę w kształcie poduszki, którą zachowuje do dziś, a także układ tarczy z perforowanymi cyframi arabskimi i indeksami słupkowymi. Następnie powstał model Ref.3646, instrument, który znamy dzisiaj jako zegarek „Radiomir”. Pierwsze męskie zegarki Panerai Radiomir miały ogromną średnicę 47 mm i były umieszczone w stalowej kopercie w kształcie poduszki z zakręcaną koronką i deklem oraz lutowanymi uszami. Były wyposażone w wysokiej jakości ręcznie nakręcany mechanizm mechaniczny, na początku używano kalibru Cortebert/Rolex 618 wywodzącego się z zegarka kieszonkowego. Na tarczach umieszczono luminescencyjne cyfry arabskie i rzymskie, a zegarki były wyposażone w długi, natłuszczony wodoodporny skórzany pasek, który można było nosić na nieporęcznych skafandrach do nurkowania. Modyfikacje, o które bezpośrednio prosili nurkowie, miały miejsce w kolejnych latach i do 1940 roku Panerai Radiomir przyjął ostateczny wygląd, którą każdy Paneristi rozpozna w mgnieniu oka. Dzięki mocniejszej obudowie wykonanej z jednego bloku stali, oraz specjalnym występom, wzmocniono odporność na zanurzenie w wodzie, a tarcza zegarka została uproszczona i zawierała zaledwie cztery świecące duże cyfry arabskie na godzinach 12, 3, 6 i 9 i świecące wskazówki godzinową i minutową. Podobnie jak jego poprzednik, zegarek szczycił się doskonałą jasnością dzięki zastosowaniu wielowarstwowej tarczy składającej się z dwóch nakładających się na siebie płytek. Górna tarcza zawierała cztery duże perforowane cyfry i indeksy, dzięki którym gruba warstwa pasty radowej na dolnej tarczy przeświecała przez otwory. Do roku 1949 toksyczne działanie radu zostało lepiej udokumentowane, a w zegarkach Panerai został zastosowany mniej toksyczny pierwiastek, tryt
i opatentowany pod znakiem towarowym Luminor. Zegarek Panerai Luminor z 1950 roku potwierdził powołanie firmy jako producenta profesjonalnych zegarków nurkowych. Przy bardzo podobnej tarczy i kopercie, różnicą w stosunku do modelu Radiomir był jedynie duży mostek chroniący koronkę z dźwignią zwiększającą wodoodporność zegarka, coś, co rodzina Luminor nosi do dziś. W około 80 egzemplarzach po raz pierwszy zastosowano szwajcarski mechanizm mechaniczny Angelus SF240 z 8-dniową rezerwą chodu. Rezerwa mocy stała się w ten sposób podstawowym elementem florenckiej marki. Wieść o tych znakomitych zegarkach Panerai rozeszła się szeroko i w 1956 roku egipska marynarka wojenna zamówiła zegarek, który stał się znany jako L'Egiziano. Określenie tego zegarka jako dużego to mało powiedziane. Jego niezwykle wytrzymała obudowa o średnicy 60 mm posiadała nowatorski obrotowy pierścień z czterema wypustkami wskazującymi czas zanurzenia, wytrzymywała głębokość do 200 metrów. A imponującą ośmiodniowa rezerwa chodu, zmniejszała częstotliwość nakręcania. Oprócz urządzenia chroniącego koronę, ten masywny partner do nurkowania był wyposażony w mały licznik sekundowy na tarczy o godzinie 9. L'Egiziano nadal pojawia się gościnnie w limitowanych kolekcjach Panerai, takich jak ten whopper ze szczotkowanego tytanu na rok 2009, zdecydowana zaleta w porównaniu z oryginalną wersją stalową, to mniejsza waga osiągnięta dzięki właściwościom tytanu. Big Egyptian był dla Panerai prawdziwie przejściowym modelem, ponieważ oznaczał zarówno odejście firmy od marki Rolex, jak i początek jej zmierzchu jako dostawcy zegarków taktycznych dla wojska, gdyż świat rozpoczynał erę względnego pokoju. Firma weszła w okres upadku, a w 1972 roku ostatni potomek Panerai, Giuseppe Panerai, zmarł bezpotomnie. Firmą przez krótki czas kierowała wdowa po nim, aż do postawienia marce ultimatum, przez głównego klienta czyli Marynarkę Wojenną: albo Dino Zei, emerytowany pułkownik Marynarki Wojennej, który był odpowiedzialny za zaopatrzenie w instrumenty i uzbrojenie dla ściśle tajnych operacji Marynarki Wojennej, przejmie firmę, albo Marynarka Wojenna ją zamknie. Zei zmienił nazwę firmy na Officine Panerai i nadal zaopatrywał Marynarkę Wojenną w nadgarstkowe mierniki głębokości, kompasy i latarki podwodne. W 1993 roku Zei zaprezentował kolekcję limitowanych edycji cywilnych zegarków inspirowanych historycznymi modelami stworzonymi dla komandosów z II wojny światowej, które natychmiast zyskały uznanie kolekcjonerów. Amerykański aktor Sylvester Stallone zauważa zegarki Officine Panerai i prosi o specjalnie dla niego wykonany model do noszenia w swoim filmie Światło dzienne z 1996 roku. W zamian za niechcianą reklamę, pomiędzy Stallone “Sly'em” a marką rozwinęła się solidna przyjaźń, a na jego cześć powstała nawet kolekcja modeli Panerai Luminor Submersible Slytech. W 1997 roku Officine Panerai zostało przejęte przez Grupę Richemont (wówczas znaną jako Grupa Vendôme), a cały oddział firmy zajmujący się produkcją wojskową został zamknięty. Rok później zaprezentowano publiczności pierwszą kolekcję zegarków Panerai. Duże, funkcjonalne zegarki wojskowe w połączeniu z czysto włoskim designem wywołały niezwykle entuzjastyczną reakcję, tworząc klub fanów zagorzałych Paneristi. Amerykański projektant Ralph Lauren, posiadający dużą kolekcję zabytkowych zegarków Panerai, wskazał, co sprawia, że marka ta jest tak atrakcyjna dla współczesnych mężczyzn: „Luksus Panerai wyrósł z jego dziedzictwa i celowości każdego szczegółu. Zegarki Panerai nie były zgodnie z najnowszą modą, zostały zaprojektowane do pracy w określonych warunkach. Ich forma i piękno były drugorzędne w stosunku do ich funkcji, są wytrzymałe, użytkowe i ładne.” Na wypadek, gdyby ktoś miał wątpliwości co do toksycznej jasności tarcz, Panerai we wszystkich swoich zegarkach wykorzystuje obecnie najlepszy szwajcarski materiał luminescencyjny, znany jako Super-LumiNova. Siedziba firmy nadal znajduje się we Włoszech, ale produkcja odbywa się obecnie w Szwajcarii, w najnowocześniejszej manufakturze na obrzeżach Neuchâtel. Pierwszy własny mechanizm pojawił się w 2005 roku. Angelo Bonati, były dyrektor generalny od 1997 roku, nie widzi żadnego konfliktu przy produkcji luksusowych zegarków, gdzie z głęboką włoską duszą i przeszłością, miesza się bijące szwajcarskie serce. Zegarki często są wyprzedane, zanim trafią na półki sprzedawców detalicznych i praktycznie od dwudziestu lat Officine Panerai pozostaje wierny kultowemu designu swoich gwiazdorskich modeli. Bonati nie widzi powodu, aby zmieniać kierunek lub dostosowywać modele do różnych rynków. „Zaskakujemy ludzi spójnością”, mówi, a dla fanów Paneristi na całym świecie jest to muzyka dla uszu. Do dnia dzisiejszego powstało wiele nowych modeli firmy, aby je omówić trzeba by otworzyć nowy wątek i kilka własnych mechanizmów, ale miłość fanów marki ciągle mocno trzyma się starych Radiomir i Luminor.