Zegary olejowe.

 "Historia pomiaru czasu"
Zegary olejowe.

Zegary olejowe są rodzajem przepływomierzy. Zasada takiego urządzenia do pomiaru czasu polega na tym, że mierzy on wielkość, która maleje ze stałą szybkością. Lampy spalające paliwo w stałym tempie, pasują do tej kategorii i jako bonus wytwarzają użyteczne światło. Zegary olejowe były używane w Europie Środkowej do XIX wieku. Pełniły funkcję zegara nocnego, służącego zarówno jako źródło światła, jak i jako miernik czasu.  Mówi się, że starożytni górnicy używali zegarów olejowych podczas kopania rudy srebra i żelaza.  Kiedy schodzili pod ziemię, zabrali ze sobą jako lampę górniczą skalibrowane gliniane naczynie wypełnione olejem.  Wypalenie oleju zajmowało dziesięć godzin, czyli długość zmiany.  Kiedy olej osiągnął najniższą kreskę na skali, pozostało go dość, by oświetlić drogę do wyjścia z dołu. Funkcjonalność zegara olejowego była przydatna również dla nawigatora statku polegającego na gwiazdach przy wyznaczaniu kursu. Aby obliczyć długość geograficzną dla lądu poza zasięgiem wzroku, konieczne jest posiadanie wzorca czasu. Falowanie oceanu sprawiło, że dokładne zegary wahadłowe były bezużyteczne. Pierwszy dokładny chronometr morski został wynaleziony dopiero w drugiej połowie XVIII wieku i był bardzo drogi. To pozostawiło zegary z lampami spalajacymi olej wielorybi w ciągłym użyciu na statkach, jeszcze dość długo. W XVIII i XIX wieku zegary olejowe wykonywano z cyny, z cylindryczną, a później często gruszkowatą, szklaną kolbą. Kształt tych zegarów olejowych przypomina cynowe świeczniki. Na blaszanej podstawie spoczywa szklany pojemnik. Paski cyny służą nie tylko do trzymania szklanej kolby, są również na nich zaznaczone kalibracje.  Poziom oleju w kolbie szklanej w stosunku do tych pasków wskazywał czas. Miska olejowa i uchwyt knota są zamontowane z boku pod szklaną kolbą.  Precyzyjnie wyliczona ilość oleju rzepakowego kapała powoli na miskę i knot powoli spalał ten olej. Zegary z lampami spalajacymi olej wielorybi, były bardziej ekskluzywne, bo taki olej spala się bardziej czysto i równomiernie. Stosowanie oleju jako źródła światła trwało do końca XIX wieku, kiedy to został on zastąpiony naftą, a co za tym idzie zaniechano też użytkowania zegarów olejowych.